افراسیاب صادقی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه مبنای شهودی آئین‌های محرم بر مبانی استدلالی رجحان دارد، اظهار کرد: مراسم‌های آئینی معمولاً متأثر از آموزه‌های دینی و با بیان احساسات، مجموعه منظمی از رفتارها و گفتارها به تصویر کشیده می‌شود که با سنت و تاریخ مردم سرزمین پیوند گرفته و جزئی از فرهنگ مردم شده است.
وی افزود: اگر بخواهیم آئین‌های سنتی محرم را بررسی کنیم معمولاً به دو گروه تقسیم می‌شوند که گروه اول شامل برنامه‌های سنتی عمومی مثل برپایی دسته‌جات سینه‌زنی و زنجیرزنی، مراسم تعزیه، شام غریبان و موارد از این قبیل است که در غالب مناطق و شهرها کشور اجرا می‌شود.
مدیر گروه فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: گروه دوم آیین‌هایی است که اختصاص به یک شهر یا منطقه خاص دارد، از آن جمله می‌توانیم به مراسم نخل‌برداری یزد، قالی‌شویان مشهد اردهال، تشت‌گذاری یا تشت‌گردانی آذری‌ها، چاوش عزا در کاشان، ساز چپ و کتل در بختیاری‌ها، آئین سید سلام در بن و چقو در سامان اشاره کنیم که بسیاری از این آئین‌ها به ثبت ملی یا جهانی رسیده است.
صادقی با اشاره به احیای برنامه‌های سنتی و آئین‌های محرم عنوان کرد: قبل از اینکه بخواهیم راه‌های احیای آئین‌های محرمی را بررسی کنیم لازم است مختصری با کارکردهای آئین‌ها آشنا شویم.
وی خاطرنشان کرد: آئین‌های سنتی کارکردهای عقیدتی مثل عشق به دین و مذهب، کارکردهای اخلاقی مثل وفای به عهد، نگه داشتن حرمت سالخوردگان و مراقبت از کودکان، کارکردهای اجتماعی مثل یکپارچه‌سازی جامعه، تقویت روح تعاون همکاری و همراهی با توجه به داشتن ارزش‌های مشترک و کارکردهای آموزشی و تربیتی مثل انتقال ارزش‌ها و آداب و ایجاد تعادل اخلاقی را دارا است.
مدیر گروه فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد اضافه کرد: می‌دانیم که آئین‌های سنتی از یک ادبیات خاص و مهارت‌های ویژه بهره می‌برند که این عناصر متأثر از مثلث دین و مذهب، تاریخ و سنت، ارزش‌ها و نگرش‌ها است، به همین دلیل توجه به اینکه مبنای شهودی آئین‌ها بر مبنای استدلالی آن رجحان دارد با حفظ، ارتقا و آموزش این اصول سه‌گانه می‌توان به احیا و تقویت آئین‌های محرمی پرداخت و به سمت کارکردهای تأثیرگذار آن حرکت کرد.
صادقی با بیان اینکه تعامل آئین‌های سنتی محرم و خدمات متقابل با سایر عناصر فرهنگی موضوع مهمی است، بیان کرد: یکی از آئین‌های سنتی که در حال حاضر در سطح کشور رایج است و در گذر زمان دستخوش تغییراتی هم شده تعزیه است.
وی تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های آئین‌های سنتی در حوزه عقیدتی تقابل خیر و شر است که در برنامه‌های مختلف آئینی مثل تعزیه با استفاده از عناصر هنری و فرهنگی به تصویر کشیده می‌شود، در این آئین سنتی سعی بر آن است که از همه عناصر هنری مثل موسیقی، شعر، نمایش و هنرهای تجسمی بهره برده شود.
مدیر گروه فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: در حوزه شعر و ادب قلم فرسایی بزرگانی چون عمان سامانی و سایر شاعران و حماسه‌سرایان و در حوزه موسیقی توجه به اصالت ایرانی موسیقی، به نحوی که موسیقی ایرانی را همچون طفل شیرخواری از کشمکش تحولات و تجددگرایی‌ها صمیمانه در سینه فشرد تا از آسیب‌ها در امام بماند.
صادقی یادآور شد: تعزیه در حوزه نمایش به‌عنوان یک نمایش چندوجهی و با اصل فاصله‌گذاری مورد توجه اساتید بزرگ نمایش دنیا قرار گرفته و در سایر حوزه‌های هنر نیز نقش‌آفرینی داشته است.
توجه به این آئین‌های محرمی می‌تواند احیاگر و تقویت‌کننده عناصر فرهنگی و هنری باشد
وی بیان داشت: بنابراین توجه به این آئین‌های محرمی می‌تواند احیاگر و تقویت‌کننده عناصر فرهنگی و هنری نیز باشد.
مدیر گروه فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد با اشاره به نقش مردم و مسئولین در تقویت آئین‌های سنتی در احیای فرهنگ عاشورا افزود: دوری کردن از افراط و تفریط در مراسمات، جلوگیری از ترویج خشونت با تعطیل کردن برنامه‌هایی مثل قمه‌زنی و…، جلوگیری از افراط در هزینه‌هاو پیشگیری از هزینه‌های غیرضروری در آئین‌ها و دقت نظر و مراقبت در برنامه‌ها به نحوی که خدای ناکرده برنامه‌ها موجب وهن اهل بیت (ع) می‌شود از جمله وظایفی هستند که برای احیا و تقویت آئین‌های سنتی محرم بر دوش مردم است.
وی یادآور شد: از طرف دیگر استفاده از ابزارهای رسانه‌ای که دولت در اختیار دارد، حمایت و پشتیبانی از برنامه‌های سنتی و همچنین مورد توجه قرار دادن آئین‌های سنتی در مراسمات رسمی راهکارهایی است که دولت می‌تواند برای احیای هنرهاو آئین‌های سنتی محرم به کار گیرد.
صادقی بیان داشت: صدا وسیما به‌عنوان جامع‌ترین رسانه ملی می‌تواند به طور چشمگیری ایفای نقش کند.
این پژوهشگر حوزه اجتماعی و آئینی گفت: توجه نظام تعلیم و تربیت به این میراث فرهنگی گرانقدر از دیگر رسالت‌های دولتی است که می‌تواند احیاگر آئین‌های سنتی باشد.
نظر شما